آشنای با مراقبت پرواز

تهيه وتنظيم لطيف جمشيدزاده از فرودگاه اردبيل

 

  مراقبت پرواز سیستمی است که برای جلوگیری از تصادفات و ایجاد بستری مناسب و کارآمد برای حرکت روان ترافیک هوایی  كه راهنمایی های لازم را به کلیه پروازها ارائه مينمايد.

اهداف مراقبت پرواز طبق انكس يازده ANNEX 11   سازمان جهانی هواپيمای كشوری ICAO  به شرح موارد زير ميباشد :

·        جلوگيری از تصادم بين هواپيماها (منظور از هواپيما كليه وسايل پروازی موتوردار و بدون موتور ميباشد)

·        جلوگيری از تصادم هواپيماها در مناطق مانورفرودگاه شامل باند و تاكسيرو ها و موانع روی اين مناطق

·        ايجاد روانی و تسريع در جريان ترافيك هوايی هواپيماها

·        ارائه اطلاعات مفيد برای هدايت موثر و ايمن پروازها

·        ارائه و سازماندهی نيازهای مرتبط با حستجو ونجات برای هواپيماها و كمك به آنها .

 

مراقبت پرواز به سه زیر مجموعه تخصصی عمده قابل تفکیک می‌‌باشد که به عنوان واحد کنترل ترافیک فرودگاه   AIR TRAFFIC CONTROL UNITS  مشهورهستند و شامل برج مراقبت پرواز فرودگاه AERODROME CONTROL TOWER   و واحد کنترل تقرب APPROACH CONTROL OFFICE    و واحد مركز کنترل ناحيه ای  AREA CONTROL CENTER  ميباشد.

 واحد برج کنترل ترافیک فرودگاه مسئول هدایت ترافیک هوایی در محدوده 5-7ناتیکال مایلی هر فرودگاه می‌‌باشد، در حالیکه ترافیک موجود در مسیر بین فرودگاه و همچنین نقاطی که به دلیل نداشتن ترافیک قابل توجه، نیازی به یک فرودگاه مجهز ندارند، توسط واحد مرکز کنترل هدایت می‌‌شوند و هماهنگی بین مرکز کنترل و فرودگاهها یا در مناطقی که بدلیل وجود چند فرودگاه حجم ترافیک هوایی و درگیری ترافیک هوایی ایجاب می کند واحد کنترل تقرب  مسئول هدایت ترافیک هواییست.افرادی كه در اين واحدها مشغول به كار ميباشند اصطلاحا" كنترلر CONTROLLER  ميگويند.

کنترلرها موظف هستند با ایجاد جدایی SEPRATION   بین هواپيماهای  که در تاکسیرو ها taxiways ( مسیرهای ارتباطی زمينی در روی سطوح پروازی كه باند فرودگاه را به پاركينگ هواپيما متصل ميكند ) و باندهای پروازی runway   یک فرودگاه در حال حرکت می‌‌باشند و همچنین برای آن دسته از هواپیماهایی که در محدوده هوایی آن فرودگاه در حال پرواز میباشند، شرایطی ایجاد نمایند تا هواپیماهای مذکور بتوانند حرکتی روان و سريع داشته باشند. مناطقی که در نزدیکی  محدوده فرود گاه واقع شده‌اند عمد تا از داخل  برج مراقبت ، تحت نظارت قرار دارند. هماهنگ و مرتب کردن هواپیماهای ورودی برای نشستن د ر باند فرود گاه، و كنترل هواپیماهای خروجی وارجاع کنترل آنها به واحدهای کنترل مسیر پرواز، توسط واحد مراقبت پروازانجام ميشود.

تأسیسات و اماکنی که کنترلرهای ترافیک هوایی مسیر پرواز در آن مشغول به کار هستند به نام "مرکز کنترل" شناخته می‌‌شوند. هر مرکز(کنترل) مسئولیت کنترل منطقه‌ای به وسعت هزاران مایل را به عهده دارد. در مركز كنترل مراقبت پرواز؛ بخشی از فضا که از نظر ابعاد مشخص می‌‌باشد و کنترل ترافیک هوائی آن به یکی از کنترلر ها سپرده شده اصطلاحآ sector ویا به عبارت دیگر" ناحیهٌ پروازی" گفته می‌‌شود. بر مبنای شرایط حاکم ( از قبیل حجم ترافیک و غیره... ) در مقاطع خاص مسئولیت کنترل  sector  را يك يا دو كنترلر در اختیار دارد در ايران فضای كشور به هفت سكتور تقسيم شده است.

 مراکز کنترل عموماً ترافیک هوایی را به کمک رادار های دوربرد کنترل می‌‌کنند. در نقاطی که دسترسی به رادار میسر نمی‌باشد کنترل و ایجاد جدایی بین هواپیماها با بهره گیری از روش پیچیده و سنتی کنترل بدون رادار صورت می‌‌پذ یرد.

در مراکز کنترل ترافیک اطلاعات مربوط به هر پرواز بر روی نوار های کاغذی بنام استريپ پروازی که دراختیار کنترلرهای ترافیک می‌‌باشد، ثبت می‌‌شود، و در ادامه وبا تکمیل اطلاع رسانی در مورد مسیر پروازهای یاد شده برخی از اطلاعات مستقیما بین کنترلرها رد و بدل می‌‌شود. در مراکز کنترل جدید تر برای ثبت اطلاعات پروازی نشاندهنده‌های رایانه‌ای جایگزین نوارهای کاغذی شده اند. به همان سرعت که دستگاه‌ها ی جدید تر وارد سیستم کنترل ترافیک می‌‌شود مراکز کنترل ترافیک بیشتری نیز استفاده از نوارهای کاغذی ثبت اطلاعات را متوقف می‌‌کنند.

سیستمهای مراقبت پرواز همواره فن آوری های قابل توجه‌ای را مورد استفاده و بهره برداری قرار می‌‌دهد. بهره گیری از سیستم‌های رادار "اولیه" PSR   و رادار "ثانویه" SSR  ، آگاهی و شناخت بهتر از موقعیت و محدوده فضای تحت نظارت هر کنترلر را مقدور می‌‌سازد. نحوه عملکرد سیستم های راداری در رادار نظارتی اوليه بد ین گونه است که: امواج الکترومغناطیسی که توسط آنتن رادار ارسال می‌‌شود، پس از برخورد به بدنه خارجی انواع هواپیماها منعکس شده، و به  نسبت بزرگی  بدنه هواپیماهای مذكور بر روی صفحه نمایشگر ( مانیتور) رادار به نحوی نشان داده می‌‌شود که برای کنترلر مراقبت پرواز قابل رویت باشد، و در رادار نظارتی ثانويه همزمان با این فرآیند هواپیماهائی که مجهز به سیستم پاسخگر (transponder) باشند توسط ردیاب ( interrogator) رادار ثانویه رد یابی شده، و اطلاعاتی از قبیل: کد معرف ( mode A )، ارتفاع ( mode C ) و علا ئم شناسائی و یا به عبارت دیگر نام رادیوئی ( mode S ) هر هواپیما بر روی صفحه نشاندهنده رادار نمایش داده می‌‌شود. انعکاس شرایط جوی خاص نیز معمولآ بر روی صفحه نشاندهنده رادار قابل رویت می‌‌باشد.برخی از اطلاعات در یافتی از رادارها قابل پردازش و محاسبه می‌‌باشند که از تبد یل آنها می‌‌توان مواردی چون سرعت هواپیما نسبت به زمین و سمت حرکت( مغناطیسی) هواپیما را نيز بدست آورد.با بهره گیری از" سیستم‌های نمایشگر عملیات پروازی" پیشرفته، کنترلها قادر به ایجاد ارتباط و کسب آگاهی از طرحهای پروازی خواهند بود.

 

منابع:

 

1-انكس يازده  خدمات ترافيك هوايی ANNEX 11  

2- دانشنامه رشد

3- ویکی‌پدیا

............................................................................................................