پروپوزال چيست و خصوصيات يك پروپوزال قوي چيست :

تهيه و تنظيم  لطيف جمشيدزاده  دانشجوي كارشناسي ارشد مديريت بازرگاني

   پروپوزال  پيش نويس طرح تحقيقي توجيهي است که بر مبناي علاقمندي و پ‍ژوهش هاي فرد متقاضي و مبتني بر فرضيه هاي علمي و استنتاجات تحقيقاتي نوشته ميشود و بر اين اصل دانشجو مي تواند شاخه تحقيقي و ميزان سابقه فعاليت قبلي و نتايج حاصله را اعلام نمايد.

همه پروپوزال هاي پژوهشي، صرف نظر از حوزه پژوهش و روشي که براي انجام آن بر ميگزينند، بايد به سه پرسش زير پاسخ دهند:

1-  آنچه که ميخواهيد انجام دهيد، چيست؟

2-  چرا ميخواهيد آن را انجام دهيد؟

3-  چگونه آن را انجام خواهيد داد؟

کيفيت پژوهش، نسبت مستقيمي با کيفيت پروپوزال دارد. پروپوزال بد حتي اگر به تصويب هم برسد، پروژه را خراب مي کند. پروپوزال خوب، برعکس نه تنها موفقيت پروژه را نويد ميدهد، بلکه کميته پروژه را نيز در به رسميت شناختن شما به عنوان پژوهشگري توانا تحت تأثير قرار ميدهد. هدف از پروپزال پژوهشي آن است که ديگران باور کنند که شما قصد انجام پروژه پژوهشي ارزشمندي را در سر داريد و شايسته انجام آن هستيد و برنامه کاري مناسبي براي تکميل آن داريد.

تعریف عملیاتی برای یک پروپوزال قوی عبارت است از امتیاز یا نمره اولویت (priority score) که  توسط بخش بررسی مطالعات در یک نهاد  یا موسسه تحقیقاتی اعطا کننده بودجه به آن پروپوزال داده میشود. همانطور كه در بالا ذكر شد کیفیت پروپوزال پژوهشی نه تنها به کیفیت پروژه تحقیقاتی بستگی دارد بلکه به کیفیت نگارشی پروپوزال نیز بستگی دارد.  در عین حال یک پروپوزال نمیتواند قوی باشد مگر اینکه محتوای علمی آن قوی باشد. مفهوم قوی بودن محتوای علمی مستلزم اعتبار علمی ذاتی کار میباشد و همچنین دلالت بر به کارگیری تکنیک هایی منطبق بر آخرین پیشرفت های علمی دارد.

یک پروپوزال خوب قادر است با تمام افرادی که آن را داوری میکنند ارتباط برقرار کند؛ نه فقط با افرادی که در رشته مرتبط با موضوع پروپوزال تخصص دارند.

هر آنچه در پروپوزال آمده است باید دقیق و واضح و منسجم باشد. نباید هیچ تناقض یا مغایرتی بین بخشهای مختلف یک پروپوزال وجود داشته باشد. پروپوزال به عنوان نمونه ای از ما حصل کاری که از محققین انتظار میرود، در نظر گرفته میشود و بودجه های تحقیقاتی در یک جو رقابتی اعطا میشوند.

 

نحوه نگارش پروپوزال :

در نوشتن پروپوزال بايد به نکات ذيل توجه فرماييد:

1-معرفي موضوعي كه براي پايان نامه خود انتخاب كرده ايد

2- توضيح اهميت آن موضوع

3- ذكر پ‍‍ژوهش هايي كه در گذشته در اين باره صورت گرفته

4- نتايجي كه فكر مي كنيد از تحقيق خواهيد گرفت

5- روش يا روش هايي كه در پژوهش از آن ها بهره خواهيد گرفت

 6- منشور و قالب بندي شكل پروپوزال بنا بر هدفي كه از آن داريد و يا به مقتضاي رشته تحصيلي شما

 شكل بندي بنيادين پروپوزال :

شكل پروپوزال بنا بر هدفي كه از آن داريد و يا به مقتضاي رشته تحصيلي شما مي تواند قدري متغير باشد. اما شكل بندي بنيادين آن ، همواره بايد شامل عنوان بندي هاي مشابه و بخش هاي زير باشد :

1- موضوع تحقيق ( Project Title )

در موضوع تحقيق  بايد عنوان دقيق تحقيق را ذكر گردد. عنوان پژوهشي بايد مختصر و توصيفگر باشد. معمولا مساله و موضوع تحقیق به صورت سوالی بیان نمی شود بلکه به صورت یک جمله کامل مثبت ، دقیق و صریح مطرح می گردد.عنوانها اغلب بر حسب کارکرد پژوهش بيان مي شوند، زيرا چنين عنوانهايي به روشني نشان دهنده متغيرهاي مستقل و وابسته هستند. سعي شود كلمات اضافي را از عنوان تحقيق حذف گردد. عنوان تحقیق معمولا" در ايران به دو زبان 1- عنوان به زبان فارسی و 2-  عنوان به زبان انگليسي (آلماني، فرانسه، عربي) نوشته ميشود.

2- توضيح موضوع و اهميت آن ( Importance and Statement of Topic )

در اين بخش مي بايست جوانب موضوع ، چگونگي ارتباط آن با رشته تحصيلي مورد نظر ، و اهميت موضوع به لحاظ علمي و كاربردي را توضيح داده شود. روشن کنيد چرا اين موضوع بايد براي استاد راهنماي بالقوه ي شما جذاب باشد؟ چه مشکل يا مساله ي جديدي را مي خواهيد مطرح کنيد؟ و چرا حل آن مهم است؟

بيان مسأله اساسي تحقيق به طور كلي (شامل تشريح مسأله و معرفي آن، بيان جنبه‏هاي مجهول و مبهم، بيان متغيرهاي مربوطه و منظور از تحقيق) ميباشد. اهميت و ضرورت انجام تحقيق (شامل اختلاف نظرها و خلاءهاي تحقيقاتي موجود، ميزان نياز به موضوع، فوايد احتمالي نظري و عملي آن و همچنين مواد، روش و يا فرآيند تحقيقي احتمالاً جديدي كه در تحقيق مورد استفاده قرار مي‏گيرداست. كه ميتوان در دوبخش مستقل آنرا در پروپوزال مطرح كرد.

3- ادبيات تحقيق و پژوهش هاي مرتبط ( Review of Literature and Relevant Topics)

بايد توضيح مختصري درباره تحقيقاتي كه قبلا" روي اين موضوع و موضوعات نزديك به آن انجام شده داده شود. در اين بخش در واقع بايد به ذكر پژوهش هايي پرداخت كه قصد داريد يافته هاي آن ها را تكميل و اشتباهات آن ها را رفع و يا نتايج آن ها را رد نماييد. مرور ادبيات و سوابق مربوطه (بيان مختصر پيشينه تحقيقات انجام شده در داخل و خارج کشور پيرامون موضوع تحقيق و نتايج آنها و مرور ادبيات و چارچوب نظري تحقيق)در اين قسمت ذكر ميشود.

4- جنبه جديد بودن و نوآوري در تحقيق :

يكي از ويژگيهاي تحقيق علمي افزايشي بودن آن است يعني تحقيق بايستي دانش جديدي به دانش قبلي بشري اضافه كند و گرنه تكرار آنچه ديگران انجام داده اند تحقيق علمي به حساب نمي آيد .

5- اهداف و فرضيه ها ( Aims and Hypothesizes )

اهداف مشخص تحقيق (شامل اهداف آرماني، کلي، اهداف ويژه و كاربردي) وهدف اصلي تحقيق واهداف فرعي تحقيق و همچنين در صورت داشتن هدف كاربردي، نام بهره‏وران (سازمان‏ها، صنايع و يا گروه ذينفعان به عبارت ديگر محل اجراي مطالعه موردي) نيز ذكر ميشود.

 سؤالات تحقيق ( سوال اصلي تحقيق و سوالات فرعي تحقيق ) و فرضيه‏هاي تحقيق (فرضيه اصلي تحقيق؛ فرضيه هاي فرعي ) نيز در اين بخش مطرح ميشود.

6- تعريف واژه‏ها و اصطلاحات فني و تخصصي (به صورت مفهومي و عملياتي)

7- روش شناسي تحقيق:

شرح كامل روش تحقيق بر حسب هدف، نوع داده ها و نحوه اجراء (شامل مواد، تجهيزات و استانداردهاي مورد استفاده در قالب مراحل اجرايي تحقيق به تفكيك) بيان ميگردد. درخصوص تفكيك مراحل اجرايي تحقيق و توضيح آن، از به كار بردن عناوين كلي نظير، «گردآوري اطلاعات اوليه»، «تهيه نمونه‏هاي آزمون»، «انجام آزمايش‏ها» و غيره خودداري ميگردد.

انتخاب روش تحقيق بستگي به هدف ها، ماهيت موضوع تحقيق و امکانات اجرايي آن دارد. هدف از انتخاب روش تحقيق آن است که پژوهشگر مشخص نمايد با چه روش و شيوه (هايي) مي تواند دقيق تر و منظم تر به پاسخ هايي براي پرسش(هاي) تحقيق دست يابد. نوع روش تحقيق ( مثلا" نوع توصيفي ؛ پيمايشي ؛ ميداني، كتابخانه‏اي، پژوهش آکادميک ، تحقيقات همبستگي  و ... ) نيز بيان ميشود.

8– جامعه آماري، روش نمونه‏گيري و حجم نمونه (در صورت وجود و امکان):

جامعه آماري به عنوان همه عناصري تعريف مي شود که داراي يک يا چند ويژگي مشترک هستند و امکان دارد براي مطالعه انتخاب شوند عنصر، چيز يا فردي است که عمل اندازه گيري در مورد آن انجام مي شود و جامعه همه عناصر يا مشاهده هاي قابل درک را که با مساله پژوهش ارتباط و مناسبت داشته باشد در بر مي گيرد. به بيان ديگر، جامعه در حقيقت شامل همه عناصري است که موضوع يک پژوهش معين در آن مصداق پيدا مي کند و مايليم درباره آن استنباط کنيم.

9-  روش ها و ابزار هاي تحقيق ( Methodology )

در انجام پروژه از چه روش هايي سود برده شده و چه ابزارهايي را براي رسيدن به اهداف تحقيق وجود دارد. براي جمع آوري داده هاي مورد نياز يك پژوهش به روشها و راههاي مختلف عمل مي شود ابزار گردآوري اطلاعات وسيله اي است كه به پژوهشگر كمك مي كند تا داده هاي لازم را جمع آوري و ثبت نمايد رايج ترين ابزار گرد آوري داده ها پرسش نامه ها، برگه مشاهده ، برگه مصاحبه و فيش ثبت مطالعات و اطلاعات و آزمايش و غيره مي باشد پژوهشگر برحسب روش تحقيق مورد نظر خود و نوع داده هايي كه قصد جمع آوري آنها را دارد ، تصميم مي گيرد كه از چه ابزاري براي گردآوري داده هاي خود استفاده كند. همچنين با استفاده از نرم افزارهاي ميتواند به تجزيه و تحليل اين اطلاعات بپردازد كه ذكر ميشود.

10- منابع( References )

فهرستي از منابعي كه از آن ها استفاده شده نوشته شود و محقق بايستي از ذكر منبعي كه در پروپزال از آنها استفاده نكرده است  در تحقيق خودداري كند و همچنين همه منابعي كه در داخل متن پروپزال از آنها استفاده كرده است شناسنامه كامل منبع را بايستي در اينجا بنويسد. رفرنس دهي مي بايست با استاندارد بين المللي مثلا" APA Style منطبق باشد. كه منابع ميتواند شامل منابع فارسي ، منابع انگليسي و منابع عربي و ... باشد.

حجم پروپوزال بايد براي دوره هاي کارشناسي ارشد حداقل 5 صفحه و براي دکتري حداقل 8 صفحه مي باشد. در اين ميان حداقل يک صفحه به ادبيات تحقيق و حداقل يک صفحه به منابع تحقيق اختصاص مي يابد از منابع جديد و به روز استفاده گرديده و همه ي منابع فارسي و خارجي استفاده گردد. هم چنين توجه شود كه فونت استاندارد براي پروپوزالTimes and New Romans  با سايز 12  ميباشد.

 منبع:

1-سايت اينترنتي  www.study1000.com  

2-مطالب آموزشي سايت مرکز پژوهشي - آموزشي آريا

3-شبکه پژوهش هاي ايران       http://my.smartstudyway.com/